پیشگامی آزمایشگاه ملی نقشه‌برداری مغز در تحول سلامت روان با تکیه بر علم، فناوری و درمان‌های شخصی‌سازی‌شده
از نقشه‌برداری مغز تا ارائه خدمات تخصصی؛ درمان اختلالات مغزی در مسیر علمی و انسانی
به گزارش روابط عمومی آزمایشگاه ملی نقشه‌برداری مغز، روز دوشنبه، ۸ اردیبهشت ۱۴۰۴، این آزمایشگاه میزبان جمعی از خبرنگاران و اصحاب رسانه بود تا در نشستی تخصصی، ضمن معرفی آخرین دستاوردهای علمی و درمانی، بر ضرورت ارتقاء آگاهی عمومی نسبت به مغز و اختلالات روانی و شناختی تأکید شود.
دکتر محمدعلی عقابیان، رئیس این آزمایشگاه، در این نشست با اشاره به ظرفیت‌های بی‌نظیر مغز انسان، اظهار کرد: «مغز با بیش از ۱۰۰ میلیارد سلول عصبی، هرکدام حاوی بیش از ۱۰ هزار مولکول زیستی، پیچیده‌ترین سیستم زیستی بدن انسان است که نقشی بنیادین در تصمیم‌گیری، سلامت روان، موفقیت‌ها و حتی شکست‌های ما دارد.»
وی افزود: مغز در هر دقیقه بیش از ۵۰ فکر تولید می‌کند؛ اگر بتوانیم زیرساخت‌های فکری مثبت را در ذهن انسان‌ها فعال کنیم، شاهد تحول چشمگیری در کیفیت زندگی خواهیم بود.
تحول راهبردی از پژوهش تا خدمات بالینی
آزمایشگاه ملی نقشه‌برداری مغز که تاکنون به‌عنوان یکی از قطب‌های تحقیقاتی علوم اعصاب در کشور شناخته شده است و اکنون با ورود به حوزه خدمات بالینی، تمرکز خود را بر درمان اختلالات مغزی مانند افسردگی مقاوم به درمان، وسواس، اضطراب و اعتیاد قرار داده است.
دکتر عقابیان با تأکید بر این تغییر رویکرد گفت: ما امروز تنها به انجام پژوهش بسنده نمی‌کنیم. هدف ما، تبدیل یافته‌های علمی به درمان‌های ملموس و مؤثر برای بیماران است. تشخیص دقیق، درمان شخصی‌سازی‌شده، و استفاده از فناوری‌های پیشرفته، محور فعالیت‌های جدید ماست.
رویکرد شخصی‌سازی‌شده؛ کلید درمان هدفمند
در این نشست، روش‌های نوینی همچون نوروفیدبک، تحریکات مغزی و تصویربرداری چندوجهی به‌عنوان ابزارهایی کلیدی در تشخیص و درمان معرفی شدند. رئیس آزمایشگاه ملی نقشه برداری مغز تصریح کرد: درمان موفق، زمانی محقق می‌شود که از ابتدا تشخیص به‌درستی انجام شود و رویکرد درمانی مطابق با ویژگی‌های اختصاصی هر فرد طراحی گردد.
بیوبانک مغزی؛ گنجینه‌ای برای نسل آینده پژوهشگران
از دیگر اقدامات راهبردی آزمایشگاه ملی نقشه برداری مغز، راه‌اندازی بیوبانک تخصصی مغزی است. به گفته دکتر عقابیان، این بانک اطلاعاتی با ثبت دقیق مشخصات فنی و بالینی هر نمونه، امکان پژوهش‌های هدفمند، سریع و با کیفیت بالا را برای محققان فراهم می‌سازد.
استانداردسازی و تدوین شیوه‌نامه‌های ملی
در مسیر توسعه علمی کشور، آزمایشگاه ملی نقشه‌برداری مغز همچنین ۱۰ شیوه‌نامه استاندارد برای استفاده از تجهیزات نقشه‌برداری مغزی را تدوین و به وزارت بهداشت ارائه کرده است که اکنون در لیست کاربردی این وزارتخانه قرار گرفته‌اند. همچنین پروتکل‌های درمانی نوین برای افسردگی‌های مقاوم از جمله پروژه‌های فعال این مرکز است.
تغییر رویکرد از پژوهش صرف به خدمت‌رسانی به جامعه
دکتر عقابیان با اشاره به مسیر تحول‌آفرین آزمایشگاه گفت: این مجموعه که تاکنون خدمات گسترده‌ای در حوزه تحقیقات ارائه داده، اکنون تمرکز خود را بر انتقال فناوری‌ها و یافته‌های پژوهشی به خدمات قابل استفاده برای عموم جامعه قرار داده است. به‌طور خاص، در حال حاضر پروژه‌های بزرگی در زمینه درمان اختلالاتی نظیر افسردگی مقاوم، اعتیاد و وسواس در حال اجرا است.
وی خاطرنشان کرد: اختلالات مغزی همچون وسواس و اعتیاد، اگرچه غالباً با نگاه صرفاً رفتاری دیده می‌شوند، اما در واقع بیماری‌هایی واقعی هستند که نیازمند تشخیص دقیق و درمان اصولی‌اند. ما انتظار داریم رسانه‌ها در ارتقای سواد سلامت روان نقش فعالی ایفا کنند.
چشم‌انداز آینده؛ از توسعه فناوری تا آگاهی‌بخشی عمومی
رئیس آزمایشگاه ملی نقشه‌برداری مغز، اهداف کلیدی این مجموعه را چنین برشمرد :
- گسترش فعالیت‌های تحقیقاتی در حوزه علوم اعصاب شناختی
- ارائه خدمات تصویربرداری و تحریکات عصبی
- انتقال فناوری‌های پیشرفته به خدمات بالینی و کاربردی
- توسعه درمان‌های ترکیبی و بین‌رشته‌ای
- ارتقای آگاهی عمومی درباره جایگاه مغز در سلامت روان و تصمیم‌گیری‌های فردی
نقش سبک زندگی در سلامت مغز
در ادامه نشست، دکتر سجاد سحاب، مشاور عالی آزمایشگاه، با اشاره به سبک زندگی مدرن گفت: کاهش خواب، مصرف بالای قند، و کاهش تمرکز از عواملی هستند که مستقیماً عملکرد شناختی و حافظه را مختل می‌کنند. پیشگیری از این اختلالات نیازمند آگاهی و اصلاح رفتارهای روزمره است.
دعوت به همکاری رسانه‌ها برای ارتقای سواد مغزی جامعه
در پایان، رئیس آزمایشگاه با تأکید بر نقش حیاتی رسانه‌ها در ارتقای سواد سلامت روان، اظهار داشت: «ما رسانه‌ها را بازوی توانمند آگاهی‌بخشی می‌دانیم. شناخت مغز به‌عنوان محور سلامت روان، کیفیت زندگی و تصمیم‌گیری‌های انسانی، ضرورتی انکارناپذیر است. امیدواریم رسانه‌ها در این مسیر علمی و انسانی، همراه ما باشند.
